اتاق کنترل محلی است که عوامل بسیاری را در یک مجموعه کامل ادغام کرده و با هدف افزایش ایمنی و کارایی، اقدام به توانمندسازی اپراتورها می‌نماید و بهترین مکان برای پاسخ به موقعیت‌های غیرعادی در حداقل زمان محسوب می‌شود. نحوه طراحی اتاق کنترل باید به صورتی انجام شود که نیاز اپراتوران را رفع کند. با توجه به گسترش تکنولوژی، اتاق‌های کنترل سال به سال در حال تکامل هستند و درحال حاضر در بهترین و کارآمدترین حالت ممکن قرار دارند. تجهیزات اتاق کنترل نیز موضوع مهمی است که باید به آن توجه داشت؛ این تجهیزات می‌تواند سیستم‌های الکترونیکی یا مبلمان، چیدمان، نورپردازی و موارد دیگر باشند، تناسب و هماهنگی تجهیزات اتاق مانیتورینگ باید در رأس تمامی اهداف قرار بگیرد؛ به‌منظور انجام این کار، لازم است ارگونومی در اتاق کنترل به درستی انجام شود.
نحوه طراحی اتاق کنترل
از اتاق کنترل یا اتاق مانیتورینگ به عنوان مرکز و قلب عملیاتی هر سازمانی یاد می‌شود که نقش بسزایی در جهت ارتقای راندمان کاری کارکنان دارد. اتاق کنترل باید ازنظر ارگونومیکی هم به درستی طراحی شده باشد. با توجه به اینکه اپراتورها زمان زیادی را در این محیط سپری می‌کنند، لازم است راحتی آن‌ها در اولویت باشد.
نحوه طراحی اتاق کنترل و نوع چیدمان نمایشگرها تأثیر بسزایی بر عملکرد اپراتورها جهت دسترسی موفق به اطلاعات بموقع و بدون خطا دارد. حاصل بی‌توجهی به هریک از موارد نامبرده شده، می‌تواند موجب ایجاد احساس عصبانیت، اضطراب، افسردگی و خستگی در اپراتور شود. چنانچه طراحی اتاق کنترل بر اساس اهداف ارگونومی انجام شود، علاوه بر بهبود و اصلاح عملکرد انسان، سبب ایمنی و راحتی فرد با طراحی محیط و تجهیزات موجود در آن مانند میز اتاق کنترل و… می‌شود. میزان نور و روشنایی، طراحی صندلی‌ها، نصب صحیح مانیتورها و… از مهم‌ترین مواردی است که در هنگام طراحی اتاق بحران باید به آن توجه کرد.
سوالی دارید؟ مشاوره دریافت کنید.
سوالی دارید؟ مشاوره دریافت کنید.
ابعاد و شکل اتاق کنترل
پیش از طراحی اتاق کنترل، باید ابعاد و اندازه‌ی فضای موردنظر را به صورت جزئی و دقیق بررسی کرد. اتاق کنترل باید بزرگ باشد تا پس از چیدن تجهیزات و وسایل مختلف در آن، فضای کافی جهت فعالیت افراد وجود داشته باشد. کوچک بودن اتاق کنترل و یا ظاهر ناموزون آن، طراحی این اتاق را با محدودیت‌هایی روبه‌رو خواهد کرد. نامتوازن بودن شکل اتاق کنترل نیز می‌تواند بر نحوه چیدمان مانیتورها تأثیر بگذارد؛ این مسئله علاوه بر ایجاد محدودیت در اسکن تصاویر، سبب بروز خطرات ایمنی و آسیب به سلامت نیز می‌شود؛ بنابراین وجود فضای کافی جهت نگهداری از تجهیزات ضروری در اتاق کنترل، موضوع بسیار مهمی است که باید به آن توجه کرد. در صورت احتمال گسترش سیستم دوربین‌های مدار بسته در آینده، لازم است فضای کافی جهت ایستگاه‌های کاری اضافی و تجهیزات مختلف، در نظر گرفته شود.
چگونگی نحوه طراحی اتاق کنترل و میز اتاق کنترل
پیش از تعیین مشخصات میز کار اتاق مانیتورهای، بهتر است ابتدا مشخصات صندلی اتاق کنترل را تعیین کرد؛ چراکه هماهنگی میز و صندلی در اتاق کنترل موضوع بسیار مهمی تلقی می‌شود. بهتر است ارتفاع سطح میز متناسب با صندلی بوده و مساحت آن به گونه‌ای باشد تا فضای زیادی را اشغال نکند. به‌طور کلی مساحت یک میز مانیتورینگ باید به‌اندازه انجام وظایفی مانند نوشتن، کار با کامپیوتر یا برای قرار دادن وسایلی نظیر ماوس، صفحه کلید، کتاب و … در نظر گرفته می‌شود.
فضای زیر میز نیز باید به گونه‌ای باشد که فرد احساس راحتی کند. توجه به ارتفاع میز، موضوع مهم دیگری است. یک میز استاندارد نباید کوتاه یا بیش از اندازه بلند باشد؛ چراکه ممکن است فرد در هنگام کار دچار آسیب‌دیدگی در ناحیه گردن یا کمر شود. حداقل فاصله مناسب در جلو برای زانوها ۳۷ سانتی‌متر و برای پاها ۶۰ سانتی‌متر است. توجه داشته باشید که لبه سطح کار باید دایره شکل و به دور از نقاط تیز باشد؛ همچنین بهتر است که رویه آن نرم باشد.
اهمیت روشنایی در طراحی اتاق کنترل
همان‌طور که می‌دانید میانگین شدت روشنایی اماکن مختلف، بر اساس ویژگی‌های مکان و دقت مورد نیاز جهت دیدن اشیاء و تصاویر محاسبه می‌شود. در اتاق کنترل نیز، روستایی طبق استانداردهای مشخصی تعیین می‌گردد. به‌طور کلی میانگین شدت روشنایی جهت انجام کارهایی نظیر کارهای اداری، آموزشی، بهداشتی و درمانی حداقل ۳۰۰ لوکس است.
با توجه به نحوه طراحی اتاق کنترل نیز، حداقل روشنایی موردنظر این مکان، ۳۰۰ لوکس می‌باشد. در کنار تأمین روشنایی، لازم است به عوامل موجود در اتاق کار مانند محل قرارگیری میز اتاق کنترل و نحوه تعامل نور با آن توجه داشت. در ادامه به برخی از نکات مؤثر در این باره اشاره خواهیم کرد:
- روشنایی باید به صورت غیرمستقیم باشد؛ چراکه شدت نور خیره‌کننده را به حداقل رسانده و میزان آسیب به چشم را کاهش می‌دهد.
- بهتر است صفحه نمایش نسبت به پنجره، در زاویه ۹۰ درجه قرار گیرد.
- برای روشنایی اتاق مانیتورینگ باید از لامپ فلورسنت (مهتابی) استفاده شود تا از انعکاس و پراکندگی نور در جهت‌های مختلف جلوگیری شود.
- حذف سایه‌های مزاحم نیز مسئله بسیار مهمی محسوب می‌شود.
- لازم است رنگ دیوارها و سقف‌ها سفید باشد تا از شدت درخشندگی نور در محیط کار جلوگیری شود.
- توجه به فشارهای چشمی و سردرد برای فرد در محیط کار الزامی است.
ایمنی در اتاق کنترل
در اتاق کنترل، موضوع بسیار مهمی است که باید در نظر گرفته شود؛ از همین رو برای برقراری ایمنی لازم است اقدامات مختلفی را انجام داد. نخستین کاری که در جهت ایجاد ایمنی می‌توان انجام داد، طراحی یک خروجی اضطراری در اتاق کنترل است. در مرحله بعد، باید اتاق به گونه‌ای تنظیم شود که کارکنان این فرصت را داشته باشند در مواقع اضطراری به روشی ایمن و سازماندهی شده از اتاق خارج شوند. ایجاد آلارم‌هایی جهت هشدار به کارکنان در شرایط اضطراری هم ضروری است.
بهره‌وری و نحوه طراحی اتاق کنترل
توجه به بهره‌وری و افزایش کارایی در طراحی اتاق بحران، امری ضروری است. دسترسی آسان به مانیتورها، ماوس‌ها و صفحه کلیدها باید هدف اصلی باشد؛ چراکه با نمایش داده‌ها، اپراتورها می‌توانند اطلاعات مختلف را مشاهده کنند. داشتن یک محیط کار مؤثر، منجر به جریان کاری روان و کارآمد می‌شود و برای تحقق این موضوع باید در چیدمان اتاق کنترل دقت کافی داشت. برای بهبود عملکرد خود می‌توانید از سایر اتاق‌های کنترل، ایده گرفته و الگوبرداری کنید. انعطاف پذیری، نکته مهم دیگری است که در طراحی اتاق کنترل، مورد توجه واقع می‌شود. توصیه می‌شود پیش از طراحی اتاق مانیتورینگ، ابتدا طرح موردنظر خود را به یک فرد متخصص و باتجربه نشان دهید و از او مشاوره و راهنمایی دریافت کنید.
شما می‌توانید با استفاده از شماره‌های تماس موجود در وب‌سایت صدرا ایرانیان ، از کارشناسان تخصصی ما، به صورت رایگان مشاوره و راهنمایی دریافت کنید.
